Kevser Yılmazer (sadehayat.com)
Bilgisayarınızı koyduğunuz çalışma masanız, elbise dolabınız, beğenerek döşettiğiniz parkeleriniz, küçük yavrunuz için özenerek seçtiğiniz karyola… Tüm bu masum görünen ev eşyalarınız sağlığınızı ciddi şekilde tehdit ediyor olabilir.
Eşyalarınız hasta ediyor olabilir!
Evlerimizde bilmeyerek maruz kaldığımız birçok zararlı kimyasal var. Bu kimyasallar halsizlik, baş ağrısı, öksürük krizleri, burun tıkanıklığı gibi rahatsızlıklara sebep olabiliyor. Hatta astım ve kanser gibi hastalıklara yakalanmada evinizde barındırdığınız gizli bir tehlike gibi davranabilir. Bu kimyasallardan biri de Üre Formaldehittir (ÜF).
Üre Formaldehit (ÜF) nedir?
ÜF, formaldehitin üreyle işlemden geçirilmiş halidir. Laboratuarda ısıyla sertleştirilerek üretilen renksiz bir kimyasaldır. Başlıca kullanım alanları ise günümüzde birçok ev eşyasının hammaddesini teşkil eden MDF ve sunta gibi sıkıştırılmış ağaç malzemelerdir.
Mobilyalar, parkeler, dekoratif duvar kaplamaları, sıkıştırılmış ağaç malzeme olan MDF ya da yonga levhadan (sunta) üretilmektedir. ÜF reçinesi MDF üretiminde tutkal olarak kullanılır. Liflerine ayrılmış odun tabakası önce tutkallanır, sonra sıcak pres uygulanır. ÜF ısı etkisiyle sertleşen bir gazdır ve üretimi esnasında etrafa yayılımı (gaz çıkışı) çok yüksek seviyelere ulaşır.
Mesleğe Türkiye’nin önde gelen bir MDF fabrikasında başlamıştım. Staj yaptığım fabrikadaki MDF üretim hattından geçerken gözlerimi kapatır ve odama girene kadar nefes almamaya çalışırdım. Pres esnasındaki yoğun gaz çıkışı saniyelik zaman diliminde gözlerimizi ve boğazımızı yakar, öksürüğe sebep olurdu. Hatta MDF üretim hattına ilk girdiğimde zehirlendiğimi sanıp koşarak uzaklaşmıştım. Bu fabrika Türkiye’de kendi sektörünün en iyilerinden biriydi. Bu kalitedeki bir fabrikada bile maliyetleri düşük tutmak için ÜF kullanımı kaçınılmazdı.
Evinizdeki yabancı
Ev eşyalarınızı özel siparişle, tamamen masif ağaçtan yaptırmadıysanız yüksek ihtimalle mobilyalarınız, yer döşemeleriniz veya duvar panelleriniz gibi tüm ahşap malzemeler MDF ya da yonga levhadan üretilmiştir. Bu malzemeler sizi gizlice ve yavaş yavaş zehirliyor olabilir.
Formaldehitin sağlığımız üzerine çok fazla olumsuz etkileri var[1]. Uzmanlar bunların çoğunun göz, burun, boğaz irritasyonu gibi mukozalarla ilgili belirtiler olduğunu söylüyor. Formaldehite maruz kaldıktan kısa süre sonra öksürük, burun tıkanıklığı, boğazda gıcık hissi, gözlerde sulanma, kızarma, kaşıntı gibi tepkiler oluşmaktadır. Ancak formaldehiti uzun süre soluyan kişilerde yorgunluk, uyuklama, deri döküntüleri, baş ağrısı, baş dönmesi, konsantrasyon bozukluğu gibi çok farklı şikayetler de görülmektedir. Bu vakaların bazılarında astım krizleri de meydana gelebilmektedir. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar, formaldehitin kanser yapıcı etkisinin de bulunabileceğini göstermiştir.
ABD’de 1980’lerde Ulusal Kanser Enstitüsü (NCI), formaldehitin kanser oluşumundaki etkisi üzerine bir takım araştırmalar yapmıştı. Birbirinden farklı NCI araştırmalarında anatomist ve mumyacılar gibi formaldehite yoğun maruz kalan kişilerde diğer insanlara kıyasla lösemi ve beyin kanseri riskinin oldukça fazla olduğu tespit edilmişti[2].
Bu listeye dikkat
ÜF yayılımı ısıya ve nem oranına bağlı olarak değişmektedir. Ayrıca eşyanın yeniliğine ve kullanım süresine de bağlı olmaktadır. Yeni eşyalarda daha çok ÜF çıkışı gerçekleşmektedir.
Ürünlerin formaldehit içerme oranları E1,E2 ve E3 şeklinde sınıflandırılıyor.
| SINIF | ÜF MİKTARI |
| E0 | 1-2 mg / 100 gr (doğal ahşaptaki miktar) |
| E1 | 2-10 mg / 100 gr |
| E2 | 10-30 mg / 100 gr |
| E3 | 30-60 gr / 100 gr |
Evinize eşya alırken bu sınıflandırmaya dikkat etmenizi tavsiye ederim. Günümüzde neredeyse tüm mobilyalar ve ev eşyaları formaldehit içeren hammaddelerden üretiliyor. Formaldehitsiz ahşap ürün bulma şansınız oldukça düşük olsa da en azından üreticiye ÜF sınıfını sorabilirsiniz. Tüketicinin bilinçli olması ve alacağı ürün hakkında bilgi edinmek istemesi üreticiyi daha tedbirli olmaya teşvik edecektir. Üstelik sektörde yüksek ÜF yayılımı yapan malzemelere düşük sınıf etiketleri vurulduğu iddiası da göz önüne alınınca tehlike daha da büyüyor.
Tehlike nasıl azaltılabilir?
– Ürün satın alırken formaldehitsiz veya düşük ÜF sınıfı seçin.
– Yeni eşya aldıysanız ortamı iyi havalandırın.
– ÜF yayılımı ısı ve nem ile doğru orantılıdır. Bu yüzden nem giderici veya klima ile ortamı kontrol altında tutun veya eşyaları doğrudan güneş ışığına maruz bırakmayın.
